Hoge natuurwaarden en vele soorten
De hoge natuurwaarden zijn vooral te danken aan de verscheidenheid in terreintypen. Zo zijn er de reeds genoemde plassen en moerasbossen, maar ook graslanden, ruigte, rietmoerassen en drasland. Daarbij is er ook nog een grote variëteit aan grondsoorten. Een groot gedeelte van Ackerdijk drijft op een enorme laag veenprut. Gedeeltelijk ligt dit ook aan de oppervlakte, maar er komt ook klei voor in de bovenlaag. Dat is met name het geval op de plaats waar de kreekrug het gebied doorsnijdt. Deze kreekrug is het restant van wat eerst een stroompje was en is ontstaan doordat de veenlagen van de omgeving inklonken (daalden) door ontwatering. De bodem onder de voormalige kreek is opgebouwd uit door het water gedeponeerde klei en zand en bleef op hetzelfde niveau. Daardoor ligt hij nu als een dijkje in het landschap.
Dankzij de verschillende grondsoorten is er een opmerkelijke variatie in boomsoorten. Naast veensoorten als berken, wilgen en elzen, groeien er ook essen, meidoorns, zomereiken, beuken, iepen, hazelaars en lijsterbessen op de stukken waar de bodem uit stevige klei bestaat en wat droger is. Uit de tijd dat er in het bos een zomerhuis stond met een tuin hebben zich enkele vreemdelingen weten te handhaven zoals taxus, paardenkastanje en fruitbomen. Ook komen er enkele stinzenplanten voor zoals zomerklokje en boshyacint. De botanische waarde van de verdere kruidlaag is niet al te opwindend. Die bestaat uit vrij algemene soorten, maar ze horen wel echt bij het terrein: dagkoekoeksbloem en witbol. Maar de hooilandjes worden door de regelmatige maaibeurten en de afvoer van het maaisel wel steeds schraler en daardoor interessanter; soorten als kale jonker, echte koekoeksbloem en reukgras hebben zich al gevestigd. Ook de ontwikkeling van de vegetatie langs de oevers geeft reden tot hoop: daar komen grote watereppe en blaartrekkende boterbloem voor, en holpijp in een sloot waar kwel optreedt. Net als voor het plantenleven is het water ook voor het dierenleven de bepalende factor. Dat begint al met de allerkleinste organismen die zich ophouden in de plassen en sloten. Uit inventarisaties blijkt dat er allerlei soorten watermijten, wantsen, muggen, kevers, bloedzuigers, slakken, watervlooien en spinnen voorkomen.
Al dit leven is de voedselbasis voor dieren van hogere orden. Dat begint met de amfibieën als de groene kikker, bruine kikker, gewone pad en kleine watersalamander, en natuurlijk vissen. Vissen, kikkers, larven en waterkevers worden gegeten door vogels, vooral door de reigers, die een kolonie hebben in het moerasbos. Aalscholvers broeden op het eiland in de Grote Plas achter de boerderij en rond de plas in het noordwestelijk deel van het gebied. Met name in de winter zijn de bomen rond de plassen een geliefde slaapplek voor tientallen zilverreigers. Krakeenden, slobeenden en dodaarzen broeden op of bij het water. In het riet wonen rietgorzen, rietzangers, karekieten, blauwborsten, rallen en roerdompen. Niet alleen water- en rietvogels kunnen er terecht, ook voor allerlei andere vogels is het gebied aantrekkelijk. In het bos is er genoeg dood hout voor spechten, en de bomen zijn hoog en sterk genoeg voor de horst van de havik. Ook de andere soorten Nederlandse roofvogels voelen zich thuis in het gebied. Elk jaar is er wel een paartje boomvalken aanwezig en jaarlijks broedt er een paar kerkuilen; is het niet in de ene, dan wel in de andere boerderij. Er zijn meerdere buizerdnesten. Ook ransuilen vinden nestgelegenheid en voedsel.
Voor de algemenere weidevogels als de kievit, grutto en scholekster zijn de graslanden wat te ruig en te ongelijk om als optimaal broedgebied te dienen (ze broeden er in kleine aantallen), maar in het voorjaar staan er groepen van honderden exemplaren met hun poten in het ondiepe water bij te komen van de lange reis uit het zuiden. De ruige en natte graslanden worden juist wel op prijs gesteld door de zogenaamde kritische weidevogels: kemphaan, watersnip, zomertaling en tureluur.
